Samenwerking met patiënten, financiering door zorgverzekeraars

  • 3 min.
  • Congresthema
  • Wetenschap

Prof. dr. Jim van Os is hoogleraar psychiatrie en hoofd van de afdeling Psychiatrie en Psychologie van de Universiteit Maastricht. Hij is mede-initiatiefnemer van De Nieuwe GGZ

Portretfoto (kleur) Jim van Os

Op het Voorjaarscongres houdt hij een lezing in het kader van 'Hollands Glorie', op vrijdag 1 april (15.30 uur). Dezelfde ochtend is hij panellid bij de discussie 'Naar een nieuwe ggz?' (D25, 8.30 uur).


‘Het neurowetenschappelijk onderzoek draait in kringetjes’, zegt Van Os. ‘Een enorme vloed aan resultaten rolt dag in, dag uit van de band en het kan niemand wat schelen of de bevindingen kloppen of niet. Eerdere studies worden nauwelijks nog gerepliceerd. Een en ander lijkt nog het meest op bezigheidstherapie voor wetenschappers. Het kost ook nog eens handenvol geld en patiënten schieten er niets mee op.’
Nuttiger is het onderzoek waarbij wetenschappers en patiënten de handen ineen slaan, vindt hij. Vier jaar geleden richtte hij het User Research Centre op waar (ex-)patiënten zelf een studie op touw zetten. ‘Ervaringsdeskundigen komen met onderzoeksvragen die wetenschappers niet verzinnen.
Laatst stelde iemand voor om de keerpunten in het leven van patiënten te bestuderen, cruciale momenten waarop ze de regie hervinden en hun leven geleidelijk weer betekenis kunnen geven. Hartstikke goed idee.’
Het User Research Centre beoogt de zelfredzaamheid en de maatschappelijke participatie van patiënten te vergroten. Twee ervaringsdeskundigen zijn al gepromoveerd en één – Peter Groot – werkt op postdocniveau.
Onlangs ontving Groot, die leed aan zware depressies, ruime media-aandacht voor zijn zogeheten taperingstrips waarmee patiënten hun medicatie naar eigen behoefte kunnen doseren, in combinatie met de PsyMate app. ‘Dit onderzoek, dat bestond uit individuele experimenten, is nuttig omdat mensen er zelf mee aan de slag kunnen, omdat het empowerend is.’ Het valt alleen niet mee om er subsidie voor te krijgen, zegt Van Os. ‘Bij ZonMw draait alles om de randomized controlled trials waarbij grote groepen met elkaar worden vergeleken. Die trials zeggen minder dan we denken. In het vakblad British Medical Journal spreekt men van een “crisis” in de evidence based geneeskunde. In de psychiatrie zijn de placebo-effecten gigantisch en de variatie op persoonsniveau is enorm. We zijn nu in gesprek met zorgverzekeraars want die hebben wél belangstelling voor “persoonsgericht” onderzoek. Waarom? Omdat hun klanten ontevreden zijn. Dat is voor hen een krachtig argument.’

Hervorming

Met diezelfde zorgverzekeraars – en ervaringsdeskundigen en collega’s – werkt Van Os ook op een ander vlak samen: de hervorming van de ggz in de wijk. Zoals beschreven in het pamflet De Nieuwe GGZ wil Van Os communities organiseren rondom patiënten met ernstige aandoeningen. Een pilot is in voorbereiding. Zorgverzekeraars maar ook grote ggz-instellingen in het hele land hebben hun medewerking al toegezegd. ‘In een zelfsturend, multideskundig netwerk werken ggz-professionals samen met ervaringsdeskundigen, huisartspraktijken en WMO-partners aan het herstel van patiënten – thuis en online. De nadruk ligt hierbij minder op genezen maar meer op de weerbaarheid vergroten en zinvolle levensdoelen formuleren.’
Tegelijk moet er in de buurten een ‘sociale economie’ van de grond komen om deze patiënten een maatschappelijke toekomst te bieden. Denk aan een gesubsidieerd systeem van onderlinge dienstverlening waarbij patiënten bijvoorbeeld als ervaringsdeskundigen aan de slag kunnen. Van Os: ‘In België kennen ze het al langer en noemen ze het “diensteneconomie”, maar ook in Dordrecht loopt nu een proef met een alternatieve munteenheid. Het is belangrijk om daarmee te experimenteren. Anders is herstel- en genezingbevorderende participatie geen haalbare kaart.’


Symbolische illustratie Voorjaarscongres

Voorjaarscongres

De tip van…

dr. Martijn Figee (CWA-lid sinds 2015)

Hollands Glorie op woensdag 30 maart en op vrijdag 1 april. Een nieuw onderdeel op het Voorjaarscongres waarin voortrekkers van de Nederlandse psychiatrie een plenaire lezing geven over hun successen en hun visie op de psychiatrie. Dit jaar: onze kernhoogleraren.’