Waarom koos de CWA voor het thema ‘Veerkracht’?
Dr. Martijn Figee: ‘Veerkracht is een positief en veelzijdig thema waarin we de rijkdom van ons vak kunnen benadrukken. Het gaat over het vermogen van mensen om met ontregelende factoren om te gaan; factoren van binnenuit – bijvoorbeeld ziekte – of vanuit de omgeving. Door als psychiaters te leren over veerkracht, kunnen we patiënten helpen psychiatrische symptomen te voorkomen of ervan te herstellen. Het is een interessant concept voor begrip van de interactie tussen neurobiologische factoren en omgeving als basis voor veel verschillende psychiatrische aandoeningen. Daarnaast willen we ons ook richten op de veerkracht van onze beroepsgroep zélf.’
Hoe kwam het programma tot stand?
‘We zijn uitgegaan van een aantal vragen over veerkracht en zochten daarbij passende sprekers. Bijvoorbeeld: hoe ontwikkelt veerkracht zich in de levensloop? En wat kan daarbij misgaan? Dat komt aan bod in de lezingen van Thérèse van Amelsvoort en Arne Popma. Kun je bij een individu voorspellen waar veerkracht tekortschiet en een depressie zich zal ontwikkelen?
Dat behandelt Marieke Wichers. Christiaan Vinkers en Bart Rutten behandelen de relatie tussen neurobiologie, omgeving en stress, terwijl Eus van Someren de rol van slaap toelicht.
Wat wij als psychiaters natuurlijk graag willen weten, is hoe we veerkracht het best kunnen aanspreken bij onze patiënten. Daarover gaan bijvoorbeeld de voordrachten van hoogleraar Herstelbevordering Stynke Castelein en neuroloog Bas Bloem. Bas Bloem helpt patiënten met de ziekte van Parkinson hun veerkracht maximaal te benutten om zich te verweren tegen hun ziekte; mogelijk zijn deze inzichten ook toepasbaar in de psychiatrie.
Schrijver en psychoanalyticus Paul Verhaeghe houdt een betoog over de rol van de maatschappij bij het ontwikkelen én ondermijnen van veerkracht. Verder is een aantal lezingen gewijd aan de rol van veerkracht bij PTSS of een rouwstoornis na ingrijpende gebeurtenissen. Zo spreekt Eric Vermetten onder meer over PTSS na oorlogstrauma’s en houdt George Bonanno van Columbia University een lezing over veerkracht in relatie tot onder andere seksueel misbruik en terroristische aanslagen. Een heel andere insteek heeft de voordracht van David Nutt van het Imperial College London, die onderzoekt hoe drugs de veerkracht negatief, maar ook positief kunnen beïnvloeden. Interessant is bijvoorbeeld dat LSD veerkracht-bevorderende effecten op de hersenen zou kunnen hebben.’
En de veerkracht van de psychiaters zelf, hoe zit het daarmee?
‘Veerkracht is voor psychiaters in deze tijd onontbeerlijk. We moeten ons wapenen tegen kritiek en veranderingen in de maatschappij, bijvoorbeeld de overheveling van de jeugd-ggz naar de gemeenten. Er spelen veel zaken die psychiaters misschien doen twijfelen over hun identiteit, en daar gaan we op donderdag uitgebreid over debatteren. Het zal een heel interactief debat worden, deels gebaseerd op de enquête Proud 2B Psy van De Jonge Psychiater waarvan de resultaten dan bekendgemaakt worden.’
Zijn er veel wijzigingen doorgevoerd in het format van het Voorjaarscongres?
‘Vorig jaar waren er iets minder parallelsessies, ten faveure van plenaire sessies. Maar op verzoek van veel deelnemers hebben we dit jaar weer wat meer ruimte gecreëerd voor lezingen, symposia en workshops van de leden zelf.
Verder zijn er vorig jaar al wat dingen veranderd die wij terug laten komen. Bijvoorbeeld Hollands Glorie, het plenaire middagpodium waarop we laten zien welke psychiatrische kennis er in Nederland in huis is. Bij de selectie van de sprekers hebben we gezocht naar vooraanstaande binnenlandse onderzoekers van dit moment.
Ook de posterborrels, die vorig jaar voor het eerst in het programma verschenen, hebben we wegens succes behouden. Daar krijgen onderzoekers de kans om hun nieuwste studieresultaten te delen. Dat doen we tussen 17 en 18.30 uur, zodat zoveel mogelijk mensen langs kunnen komen.
Ook het filmprogramma, dat sinds enkele jaren succesvol loopt, komt weer terug. We laten toonaangevende films en documentaires zien die relevant zijn voor de psychiatrie, mét de maker erbij zodat die met de zaal in discussie kan gaan.
Coen Verbraak - bekend van Kijken in de ziel - zal ook dit jaar weer hoogleraren Psychiatrie interviewen die het afgelopen jaar met emeritaat zijn gegaan, voor het programmaonderdeel Oude meesters. Dat zijn dit jaar Wim van de Brink en Rutger Jan van der Gaag.
Omdat het programma inhoudelijk best stevig is, is er elke dag rond de lunch een inspirerend artistiek intermezzo. In de wandelgangen zal ook muziek en kunst te proeven zijn, en we vragen schrijvers van spraakmakende boeken om te komen signeren.
Terug van weggeweest ten slotte is de feestavond, op donderdagavond na de posterborrel. Het feest zal plaatsvinden op een zeer bijzondere locatie net over de grens.’
Hoe zit het dit jaar met sponsoring door de industrie?
‘We hebben besloten om weer lunchsymposia toe te staan die georganiseerd zijn door sponsoren, waarop onze eigen psychiaters spreken. De industrie kan een belangrijke partner zijn bij de ontwikkeling van nieuwe medicijnen en we willen ook farmaceuten daarom weer betrekken. De meeste leden hebben hier geen bezwaar tegen, bleek uit de enquête die we vorig jaar afnamen na het congres. Bovendien organiseerde de industrie altijd al lunchsymposia naast het congres. Verder zijn er in de expositieruimte weer stands van de industrie en van organisaties en instellingen.’
Waarom wilde u CWA-voorzitter worden?
‘Omdat ik het belangrijk vind wetenschappelijke kennis over te dragen aan de beroepsgroep. Tijdens het debat van vorig jaar erkenden veel psychiaters dat wetenschap vaak ver van hun bed staat, dat ze het lastig vinden om wetenschappelijke inzichten tot zich te nemen – laat staan ze te implementeren in de spreekkamer. Zelf meewerken aan wetenschappelijk onderzoek als psychiater ligt nóg lastiger. Nu ben ik zelf psychiater én onderzoeker, daarom weet ik hoe leuk de wetenschap is en hoeveel je ermee kunt bereiken voor patiënten.
Psychiatrie is en blijft een zeer complex vak, waarin nog zo veel te ontdekken valt over bijvoorbeeld de interactie tussen hersenen, genen en omgeving en hoe hierin te interveniëren. Daarom is het zo belangrijk om met z’n allen de schouders eronder te zetten. De commissie wil ook buiten het Voorjaarscongres meer doen aan het bevorderen van wetenschap. Zo willen we de website van de NVvP gaan gebruiken om wetenschappelijke nieuwtjes, promoties en subsidiemogelijkheden te delen met de leden en gaan we hiervoor ook samenwerken met De Psychiater. Verder zouden we willen bijdragen aan wetenschappelijk onderwijs.
Een nieuwe ontwikkeling is het toetreden van ervaringsprofessionals tot de CWA, zodat we het patiëntperspectief kunnen meenemen. Onze patiëntvertegenwoor- digers nemen deel aan de commissievergaderingen en hebben ook alle abstracts beoordeeld. Het heeft meerwaarde dat ervaringsprofessionals meedenken over het congres. Zij kunnen goed inschatten of sessies ook voor publiek met een minder wetenschappelijke achtergrond interessant zijn en meedenken over sprekers die het patiëntenperspectief op een goede manier kunnen belichten. Dit jaar hebben we geen aparte publieksdag: alle dagen zijn in principe open voor publiek en het overgrote deel van alle congresactiviteiten is toegankelijk voor publiek. De ervaringsprofessionals hebben ingeschat dat het niet te moeilijk of gevoelig zal zijn voor patiënten, zelfs in sommige gevallen waarin abstract-indieners zelf dachten dat hun presentatie alleen geschikt zou zijn voor professionals.’
Beeld: Jeroen van KootenPsychiater en onderzoeker dr. Martijn Figee (AMC) behandelt patiënten met ernstige angst- en dwangstoornissen. In 2013 promoveerde hij cum laude op neuroimaging-onderzoek naar de werking van diepe hersenstimulatie bij dwangstoornissen. In 2015 ontving hij op het Voorjaarscongres de Ramaermedaille voor zijn proefschrift. Vorig jaar volgde hij prof. dr. Iris Sommer op als voorzitter van de Commissie Wetenschappelijke Activiteiten (CWA) van de NVvP.