De toverlei van Freud en andere metaforen van de geest

Het woord 'trauma' had tot diep in de negentiende eeuw een uitsluttend fysieke betekenis. Pas in de laatste kwart van de vorige eeuw kreeg het de bijbetekenis van 'psychisch letsel' en inmiddels is dat de hoofdbetekenis in het gewone spraakgebruik. Een traumatoloog heeft de grootste moeite om uit te leggen dat hij een somatisch arts is en noemt zich in arren moede 'ongevalschirurg'. Het is slechts een van de vele voorbeelden van een metafoor die allengs zo gewoon is geworden dat de oorspronkelijke betekenis verdwenen is. Metaforen kunnen 'slijten', zoals Draaisma het uitdrukt. Zij worden opgenomen in het dagelijkse taalgebruik, evenals de 'drijfveren', de 'opwinding' en het 'overspannen' zijn - beeldspraken die eens ontleend zijn aan het uurwerk. Dat product van technologisch vernuft verschafte immers eeuwenlang een bruikbare metafoor voor de 'machinaties' van lichaam en geest.&ellipsis;