Documentaire
Samen uit de schaduw
Waarom worstelen zoveel Nederlanders met hun mentale gezondheid? En waarom is dit nog steeds een taboe? Hanna & Juda Verboom hebben – net als één op de vier Nederlanders – een psychische variatie. In Samen uit de schaduw gaan zij samen met experts en ervaringsdeskundigen zoals psychiater Dirk de Wachter, zanger Typhoon en hoogleraar Psychiatrie Jim van Os op onderzoek. Ze komen tot één conclusie: ‘Mensen hebben mensen nodig.’
Te zien op www.cinetree.nl/uitdeschaduw.
Tentoonstelling
Mind The Gap
Mind the Gap is een groepstentoonstelling rondom het thema mentale gezondheid en dan in het bijzonder de psychische gezondheid van lhbti+’ers in vergelijking met die van de rest van de samenleving. Hoewel er in de afgelopen decennia grote stappen zijn gemaakt wat betreft de emancipatie van deze groep, geven de statistieken vooralsnog minder reden tot optimisme. In Nederland, van oudsher beschouwd als een van de meest tolerante landen en koploper op het gebied van homorechten, is een beeld ontstaan van de onbezorgde happy queer, maar dit imago komt maar beperkt overeen met de werkelijkheid. Discriminatie en uitsluiting zijn voor velen in de community helaas nog steeds een realiteit. De mentale problemen die daar vaak bij komen kijken, versterken de gevoelens van schaamte en stigma en leiden niet zelden tot verdere marginalisatie van een toch al kwetsbare groep. De tentoonstelling, te zien in het Beautiful Distress House, heeft deze harde feiten als uitgangspunt en gaat in op mogelijke oorzaken van de problematiek. Want hoe kan het dat mentale problemen nog steeds zo vaak voorkomen onder lhbti+’ers en generationele, sociale en geopolitieke grenzen overstijgen? De werken van Annaleen Louwes, Diana Blok, Dodi Espinosa, Gabrielle Le Roux and Jorik Amit Galama tonen aan dat er niet gesproken kan worden over de mentale gezondheid van lhbti+’ers zonder ook te kijken naar de invloed van kolonialisme, gendergerelateerd geweld en beleidsvorming op het dagelijkse leven van leden van de community, aldus de tentoonstellingsmakers. De bezoeker wordt uitgenodigd tot een intieme kennismaking met een aantal leden van de uitgebreide regenboogfamilie. Middels portretten, audiovisuele werken en installaties worden verhalen verteld van queermigranten en mensen van kleur, gender nonconformisten en transactivisten.
Te zien tot en met 5 mei 2023 in het Beautiful Distress House in Amsterdam. Openingstijden zijn: donderdag en vrijdag van 11:00 tot 18:00 uur, zaterdag en zondag van 12:00 tot 18:00 uur.
Zie ook: www.beautifuldistress.nl.
Podcast
BNR Wetenschap Vandaag
Kan kennis vanuit de genetica helpen bij het beter behandelen van mensen met ernstige psychosen? En hoe dan? Daar is in een groot onlangs afgerond onderzoek naar gekeken. Psychiater Jurjen Luykx vertelt in de aflevering van 21 december 2022 hoe het hebben van een genetisch profiel van de patiënt kan helpen bij het bepalen van de juiste behandeling en medicatie. Ook vertelt hij meer over wat er uit het onderzoek kwam, waarin onder andere is gekeken of zo’n genetische profiel ook echt genoeg zegt over het ziektebeeld van een patiënt.
Te beluisteren via BNR Podcast Wetenschap Vandaag.
Boekentips
Herstel van eetproblemen (anorexia)
Eetproblemen zijn een potentieel dodelijke ontregeling met beperkte herstelkansen. Volgens veel recent onderzoek zijn de huidige behandelmethoden niet effectief genoeg, blijft de onderliggende problematiek onopgelost en woekert de anorexia door. Sterker nog: de dwangvoeding werkt vaak traumatiserend. In dit boek pleit psycholoog prof. dr. Peer van der Helm voor een radicaal andere aanpak, waarbij motiverende basisbehoeften van de zogenaamde Zelfdeterminatietheorie voorop staan, dat wil zeggen: verbondenheid (met familie en vrienden), competentie (naar school of opleiding) en autonomie. Vanwege de complexe ontstaanswijze heeft transdiagnostische (integrale) therapie de voorkeur. Zo blijkt uit onderzoek dat veel cliënten last hebben van (micro-)trauma en vaak ook hooggevoeligheid. Andere copingsvaardigheden kunnen daarom behulpzaam zijn. Dat kan in veel gevallen ook thuis, ambulant, of in ieder geval ‘zo thuis als mogelijk’. Dit boek is geschreven voor ouders, jongeren en (aankomende) professionals.
Uitgegeven bij SWP, 2023, 160 p., ISBN: 9789085601890, € 27,00 (paperback)
Elementaire deeltjes: Bewustzijn
Het is een van de laatste grote wetenschappelijke en filosofische mysteries: bewustzijn. Een korte, heldere beschrijving van bewustzijn is vrijwel onmogelijk te geven, maar we weten allemaal hoe het ‘voelt’ om ons ergens van bewust te zijn. Hersenwetenschappers en filosofen proberen dit raadsel te ontrafelen door uit te zoeken hoe het bewustzijn werkt en wat het precies doet. In dit elementair deeltje geven universitair docent Jolien Francken en hoogleraar cognitiefilosofie Marc Slors een overzicht van de belangrijkste overwegingen, argumenten, theorieën en experimenten over het bewustzijn.
Uitgegeven bij Athenaeum, 2023, 144 p., ISBN: 9789025315894, € 15,00 (paperback)
De-escalatie en dwangreductie
Sinds begin deze eeuw worden dwang en vrijheidsbeperking in de zorg als problematisch beschouwd, met de separeer als kop van jut. Maar vele instellingen worstelen inmiddels met de stuwende beweging naar minder dwang en het niet meer willen separeren. Dit boek biedt een diepgaande invulling naar een de-escalerende zorgpraktijk met minder dwang, maar vooral ook minder dwangbeleving. Als de hang naar minder dwang zich versimpelt tot het al dan niet sluiten van de separeer, leidt dit niet tot verbetering van de zorg en mogelijk zelfs tot meer incidenten en meer dwang. Zeker in de complexe praktijk van de intensieve en forensische zorg. Anders omgaan met dwang begint bij inzicht en begrip. Dit geldt voor de ‘trekkracht’ van beheersing en controle en voor de destructieve dynamiek, die bij cliënten kunnen leiden tot gevaarlijk gedrag, met dwang en opsluiting als ons eenzijdige antwoord. Minco Ruiter en Petra Schaftenaar geven een uitgebreide opsomming van practice en evidence-based interventies, methoden en werkwijzen gebaseerd op onderzoek en (eigen) praktijk.
Uitgegeven bij SWP, 2023, 160 p., ISBN: 9789085602538, € 27,00 (paperback)
De ontwikkeling van een diagnose: zestig jaar autisme 1960-2020
Emeritus professor orthopedagoog Ina van Berkelaer-Onnes is een van de eersten die een proefschrift realiseerde rond autisme in het Nederlands taalgebied. Samen met Sander Begeer en Dieuwke Verkerk schreef ze voor het WTA (Wetenschappelijk Tijdschrift Autisme) een artikel dat inzage geeft in zestig jaar autismediagnostiek in Nederland. Aan de hand van zeven factoren, waaronder diagnoseleeftijd, type diagnosticus en intelligentie, is onderzocht welke historische veranderingen in de periode van 1960-2020 hebben plaatsgevonden.
Uitgegeven door SWP, 2022, 19 p., € 3,90 (digitaal)
Tips voor deze rubriek
Wat heeft u gezien, gelezen of gehoord over psychiatrie in de kunst of media? Mail uw tip(s) naar redactie@depsychiater.nl.
