Psychiatrie uit de kunst

Podcasts

Werken in de psychiatrie

Werken in de psychiatrie Steyn de Leeuwe, acteur en theatermaker, moet tijdens de COVID-19-pandemie noodgedwongen op zoek naar ander werk. Hij besluit de zorg in te gaan, en helpt een jaar lang een groep mensen met psychische problemen. Dat blijkt een inspiratiebron te zijn voor zijn eerste solovoorstelling Tofu Cowboy. Over mensen die niet meer mee kunnen komen in de vaart van de huidige maatschappij. En laten we wel wezen: dat kan iedereen overkomen, aldus de theatermaker. De personages in Tofu Cowboy bestaan niet echt, maar zijn geïnspireerd op de mensen en zijn werk in de psychiatrische zorg. ‘Ik heb nieuwe karakters geboetseerd’, legt hij uit. ‘Ze staan allemaal een beetje voor basale emoties: angst, woede, achterdocht. Ik probeer die mensen een podium te geven, door de personages die ik speel. Ik laat het licht op hen schijnen, omdat veel van hen vaak eenzaam achter een deur zitten. En hier kun je ze even zien.’
Kunststof is een NPO radio 1 programma. Te beluisteren als podcast.

Het gezicht van tbs

Moordenaars, verkrachters of nog erger. Dat is vaak het beeld dat mensen hebben bij tbs-patiënten. Iemand is meer dan zijn of haar delict. In de tbs wordt hard gewerkt aan herstel, voor een veilige terugkeer in de samenleving. Hoe dit vanuit de ogen van een tbs-patiënt eruitziet, wordt duidelijk in de campagne Het gezicht van tbs van Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) en TBS Nederland. In de campagne staan de verhalen van vijf fictieve tbs-patiënten centraal. Je leert meer over hun achtergrond, delict en behandeling via de verhalen en podcastafleveringen. Bij elke tbs-patiënt wordt hun verhaal ondersteund met cijfers en informatie.
De campagne is te vinden via hetgezichtvantbs.nl.

In het Nauw

In het Nauw is een nieuwe ARQ-podcastserie over Nederlandse psychiatrische instellingen tijdens de Tweede Wereldoorlog, Jodenvervolging, oorlogsgeweld, ontbering en honger. Dit trof duizenden Nederlanders die in psychiatrische instellingen leefden en daardoor extra kwetsbaar waren. In vier afleveringen vertelt In het Nauw over deze onbekende geschiedenis en laat het leven van dichtbij in psychiatrische instellingen zien. Tijdens het Voorjaarscongres geven psychiaters een presentatie over dit onderwerp.
Alle afleveringen zijn te beluisteren via Spotify en Apple Podcasts.

Film

Sur L’Adamant

Sur L’Adamant is een ongewoon project voor ongewone mensen: het is een dagcentrum voor psychiatrisch patiënten op een boot op de Seine. In de documentaire Sur l’Adamant neemt Nicolas Philibert (bekend van Être et avoir) zijn publiek mee aan boord en toont de unieke kijk van de patiënten op de wereld rondom hen. Een warm portret van zowel de vaste bezoekers van de boot als de medewerkers, die op de Adamant samen allerlei activiteiten ondernemen zoals koken, tekenen en praten over voetbal. Door Philiberts observerende stijl leert de kijker de patiënten én de toegewijde medewerkers steeds beter kennen. Deze documentaire won de belangrijkste prijs op het Filmfestival van Berlijn: de Gouden Beer.
De film is te zien op Picl.

Recensie

De bacterie en het brein

De bacterie en het brein. De invloed van je darmflora op de gezondheid van je hersenen is een vlot geschreven, toegankelijk boek over een hip en interessant onderwerp, namelijk de relatie van de darmen en hun bacteriën met het functioneren van onze hersenen.

Het overdragen van kennis in een plezierige en avontuurlijke schrijfstijl is Iris Sommer duidelijk toevertrouwd. Ze weet de verschillende bacteriën die onze darmen bevolken zodanig te ‘humaniseren’ dat ze voor onze ogen tot leven komen als een bonte groep dorps- of stadsbewoners. ‘Toffe en minder toffe gasten’ die het imago van veroorzakers van stinkende poep ver achter zich laten.

In de eerste hoofdstukken wordt uitgelegd hoe het leven op aarde is begonnen met de archaea en de bacteriën, en niet met ons mensen. Vervolgens wordt duidelijk gemaakt hoe belangrijk bacteriën zijn voor onze afweer en de ontwikkeling van onze hersenen als baby, peuter, kleuter, en ook later. Die eerste hoofdstukken zijn wat taai, omdat we eerst veel kennis moeten opdoen over onder andere bifidobacillen en lactobacteriën, en over veel andere ’toffe en minder toffe’ gasten in onze darmen. Daarnaast krijgen we ook les over hun rol in de functie van onder andere witte en grijze stof, interneuronen, neurotransmitters en BDNF (brain-derived neurotrophic factor). Daarna volgen meer toegankelijke hoofdstukken over de rol van darmbacteriën bij allerlei aandoeningen als autisme, ADHD, depressie, persoonlijkheidsstoornissen, Alzheimer en de ziekte van Parkinson. Je leert over de evidentie voor effecten van probiotica, prebiotica, synbiotica, antibiotica en – last but not least – poeptransplantaties.

Ik was zeer gecharmeerd van het enthousiasme, detailniveau en de humor – de wellust bijna – waarmee Sommer over met name dit laatste onderwerp schreef. Wat ik leerde: poeptransplantaties vallen reuze mee, zijn een kwestie van een capsule of drankje slikken of een klysma nemen.

De kernvragen die bij de verschillende hoofdstukken in dit boek gesteld worden zijn: welke bacteriën zijn verantwoordelijk voor welke effecten? De ‘toffe en minder toffe’ gasten in onze darmen. Daar miste ik een schematisch overzicht van de taxonomie, stambomen, families, geslachten en soorten van haar gasten. In ieder hoofdstuk werden weer andere bacteriën beschreven, waardoor een wat gefragmenteerd beeld ontstond van de verschillende bacteriën in de grote hoeveelheid informatie. Het boek, hoewel een klein beetje onoverzichtelijk opgebouwd, staat boordevol kennis en weetjes, waarbij Sommer moeiteloos schakelt van anekdotes over de observaties door van Leeuwenhoek rond 1670 naar recente studies over het belang van de GABA producerende bacterie F. Prausnitzi. En dan zien we ook dat, hoewel er een aantal muizenstudies voorhanden zijn die antwoord geven op sommige vragen naar de effecten van dieet en ‘biotica’ op klachten, humane studies nog zeer beperkt zijn of ontbreken.

Al met al een zeer lezenswaardig en fris boek over de verhalenrijke bacteriële processen die aan de oorsprong staan van psychische dysfuncties. Lezen allemaal!

Danielle Cath, redactielid

Uitgegeven bij Atlas Contact, 2023, 224 p.,
ISBN 9789045049137, € 22,99 (paperback)

Tips voor deze rubriek
Wat heeft u gezien, gelezen of gehoord over psychiatrie in de kunst of media? Mail uw tip(s) naar redactie@depsychiater.nl.