‘Ik vind het fascinerend wat in andere specialismen gebeurt op dit moment, zoals immunotherapie tegen melanomen specifiek voor de individuele patiënt’, zegt Cipriani. ‘Dat niveau van precisie zullen we in de psychiatrie waarschijnlijk nooit halen, maar het laat wel zien wat precisiegeneeskunde vermag.’
Het uiteindelijke doel van precisiepsychiatrie is om elke patiënt een behandeling op maat aan te bieden die aansluit bij diens psychologische en biologische kenmerken en diens persoonlijke voorkeuren. Om dat te bereiken, moeten zeer uiteenlopende data worden geïntegreerd, uit de kliniek en het dagelijks leven, de genetica, beeldvormende diagnostiek en vele andere “lagen” van het individu en diens functioneren, aldus Cipriani. ‘De hoeveelheid data is zo groot en divers, van gerandomiseerde klinische studies tot observationele data, dat we er goed aan doen om de best beschikbare data te combineren, uit al deze modaliteiten.’ Het is bijvoorbeeld fascinerend wat er nu mogelijk is op het gebied van farmacogenetica, zowel in de farmacokinetiek als de werkzaamheid van psychofarmaca.
Ik zie daarnaast ook veelbelovende mogelijkheden voor polygenetische scores die een maat zijn van de erfelijke gevoeligheid voor bepaalde aandoeningen, vooral bij comorbiditeit en complexe problematiek. Een recente paper van collega’s van mij uit Oxford laat het belang van imaging zien: in 6 procent van de patiënten met een eerste psychose vonden zij een abnormaliteit in het brein. Dat vraagt natuurlijk om een heel andere behandeling. En hoewel ik besef dat het microbioom een beetje een hype is, verwacht ik toch dat ook die data in de toekomst kunnen bijdragen aan betere diagnostiek en betere interventies.’
Voorkeuren van de patiënt
Een van de paradepaardjes van Cipriani’s Precision Psychiatry Lab is PETRUSHKA (Personalise antidEpressant TReatment for Unipolar depreSsion combining individual cHoices, risKs and big datA, red.), een webtool die ondersteuning biedt bij de keuze voor een antidepressivum. Het is gebaseerd op geïntegreerde data van meer dan 40.000 deelnemers aan gerandomiseerde klinische studies en data van meer dan een miljoen patiënten in het Verenigd Koninkrijk in de registry van QResearch. ‘En het gaat uit van de voorkeuren van patiënten’, zegt Cipriani met nadruk. ‘PETRUSHKA dwingt de behandelaar om samen met de patiënt te verkennen wat diens voorkeuren zijn. Welke bijwerkingen bijvoorbeeld vindt de patiënt acceptabel en welke wil hij tot elke prijs vermijden?’ PETRUSHKA wordt momenteel in een internationale klinische studie vergeleken met gebruikelijke zorg.
Cipriani hecht in bredere zin veel waarde aan het versterken van de positie van de patiënt, zowel in de patiëntenzorg als in het wetenschappelijke onderzoek. ‘Behandelaars zijn vaak een soort poortwachter die bepaalt wie mag meedoen aan onderzoek en wie niet. Ons Count me in-initiatief probeert dat te doorbreken, door iedereen die bij ons in zorg is actief te vragen of ze willen meedoen aan wetenschappelijk onderzoek. Veel patiënten blijken het juist erg te waarderen om mee te mogen doen met onderzoek.’ Door deze aanpak werd het gemakkelijker om patiënten te includeren in wetenschappelijke studies en nam de diversiteit van de deelnemers toe.
‘Een sessie waarvan ik blij ben dat deze geplaatst is, is het symposium rondom de Herziening van de Multidisciplinaire Richtlijn Depressie. Het is een goede zaak dat we op ons jaarlijkse psychiatercongres bijgepraat worden over de nieuwste landelijke behandelconsensus. Voor velen van ons biedt dit direct toepasbare kennis voor de klinische praktijk. Sowieso is er ook dit jaar voor ieder wat wils, van verdiepende workshops tot symposia met nieuwste wetenschappelijke kennis en discussiegroepen met een maatschappelijk relevant tintje. We mogen met elkaar trots zijn op wat de Nederlandse psychiatrie te bieden heeft.’
